همشهرضا به پایگاه خبری همشهرضا خوش آمدید
تصور کنید فقط با یک بار استفاده هفتگی از یک اسپری استنشاقی (شبیه اسپری آسم) بتوانید در برابر ویروسهایی که زمستانها را برایتان سخت میکنند، محافظت شوید و حتی در صورت وقوع دنیاگیری جدید، نجات پیدا کنید.
این همان چشمانداز امیدوارکنندهای است که از آزمایشهای حیوانی روی نوعی از درمان mRNA به دست آمده است که دفاعهای ضدویروسی ذاتی بدن را فعال میکند. دوشان بوگونویچ از دانشگاه کلمبیا در نیویورک میگوید: «میتوانید به آن به چشم یک ضدویروس همهمنظوره نگاه کنید.»
تحقق کامل رویکرد ابداع دارویی که علیه همه ویروسها موثر باشد، به توسعه بیشتر فناوری mRNA نیاز دارد. این درحالی است که هفته گذشته ایالات متحده بودجه ساخت واکسنهای mRNA را به شدت کاهش داد و به گفتهی کارشناسان، این کاهش بودجه روی چنین تلاشهایی اثر منفی خواهد گذاشت.
گذشته از تولید آنتیبادیها، بدن ما سازوکارهای دفاعی درونی فراوانی دارد. برای مثال، هنگام شناسایی عفونت ویروسی، سلولها مولکول پیامرسانی به نام اینترفرون آزاد میکنند. اینترفرون حدود هزار ژن را فعال میکند و موجب تولید طیفی وسیع از پروتئینهای ضدویروسی میشود که برخی مانع ورود ویروس به سلول میشوند و برخی دیگر از آزادشدن ویروسهای تازه تولیدشده جلوگیری میکنند.
داروهای مبتنی بر mRNA ممکن است با فعالسازی دفاعهای ذاتی بدن، طیف وسیعی از ویروسها را مهار کنند
هرچند پروتئینهای مذکور بهتنهایی همه ویروسها را مهار نمیکنند، در کنار یکدیگر اثر چشمگیری دارند. مشکل آنجاست که ویروسها و بهویژه ویروسهای تنفسی، بسیار سریع تکثیر میشوند و میتوانند از توانایی بدن برای بسیج دفاعهای ذاتی پیشی بگیرند. اما اگر بدن زودتر آماده شود، تکثیر ویروس محدود شده و عفونت خفیف باقی میماند.
اینترفرون در ابتدا امید زیادی بهعنوان داروی ضدویروس عمومی ایجاد کرد، اما میتواند با عوارض جانبی شدیدی همراه باشد. به همین دلیل، تیم بوگونویچ بهجای استفاده مستقیم از اینترفرون، زیرمجموعهای از همان هزار پروتئین القاشده توسط اینترفرون را انتخاب کردند. آنها ۱۰ پروتئین را انتخاب کردند و دستورالعمل ساختشان را در قالب mRNA به سلولها رساندند. این روش باعث میشود پروتئینها بهطور موقت در داخل خود سلول ساخته شوند؛ در حالیکه اگر پروتئین آماده به بدن داده شود، اندازه بزرگش مانع ورود کافی به سلولها میشود. وقتی سلولهای انسانی با ویروسهای مختلف از جمله آنفلوانزا و زیکا آلوده شدند، این ترکیب mRNA توانست بهطور مؤثر دفاع ضدویروسی سلولها را تقویت کند.
سپس پژوهشگران ترکیب mRNA-ها را به ریههای همسترهای طلایی تزریق کردند. نتیجه چشمگیر بود: این ترکیب mRNA توانست حیوانات را در برابر ویروس SARS-CoV-2 (عامل بیماری کووید-۱۹) محافظت کند و تعداد ویروسها را به شکل محسوسی نسبت به حیوانات درماننشده کاهش دهد.